Ακόμη δεν προβλήθηκε η ταινία του Γιάννη Σμαραγδή για τον Ιωάννη Καποδίστρια και ήδη παρατηρείται μια πρόωρη και επιπόλαιη κριτική

 

Ακόμη δεν προβλήθηκε η ταινία του Γιάννη Σμαραγδή για τον Ιωάννη Καποδίστρια και ήδη παρατηρείται μια πρόωρη και επιπόλαιη κριτική, που κατηγορεί τον σκηνοθέτη για «εξόφθαλμη παραποίηση» της ιστορίας, λόγω μιας φράσης στο trailer όπου ο Καποδίστριας αναφέρεται στους «απογόνους του μινωικού, του κλασικού και του βυζαντινού πολιτισμού». Ο ισχυρισμός ότι αυτή η φράση είναι ιστορικό λάθος, επειδή ο όρος «Μινωικός» καθιερώθηκε τον 20ό αιώνα και το «Βυζάντιο» δεν αποτελούσε στοιχείο του ελληνισμού πριν τον Φαλμεράιερ και τον Παπαρρηγόπουλο, είναι ανεπαρκής και παραβλέπει τη βαθύτερη πραγματικότητα της ελληνικής ιστορικής συνείδησης.

Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία , το πολιτειακό συνεχές που σήμερα αποκαλούμε «Βυζάντιο» υπήρξε ελληνόφωνη, ορθόδοξη και άρρηκτα συνδεδεμένη με την αρχαία ελληνική παράδοση. Οι κάτοικοί της αυτοπροσδιορίζονταν ως Ρωμαίοι (Ρωμιοί) και αυτή η ταυτότητα πέρασε στους Έλληνες της Τουρκοκρατίας, αποτελώντας ζωντανή συνείδηση πολύ πριν τον 19ο αιώνα. Η ιστορία και το πνεύμα της «Ρωμιοσύνης» δεν κατασκευάστηκαν εν καιρώ νεοελληνικού κράτους, αλλά διατηρήθηκαν σε κείμενα, Εκκλησία και τον λαϊκό βίο, επιβεβαιώνοντας συνεχή πολιτισμικό και γλωσσικό δεσμό με το παρελθόν.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί το έργο του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και του Ιωάννη Καποδίστρια, «Histoire Moderne de la Grèce depuis la chute de l’empire d’Orient» (1828), όπου ο Καποδίστριας συνειδητοποιεί και εξηγεί ότι η ελληνική ιστορία δεν διακόπηκε με την πτώση της Ανατολικής Αυτοκρατορίας, αλλά συνεχίστηκε και διαμορφώθηκε μέχρι τις μέρες του Αγώνα, εδραιώνοντας την εθνική ταυτότητα στην ορθόδοξη και ρωμαίικη κληρονομιά.

Ο όρος «Μινωικός» εντάχθηκε επιστημονικά στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα, αλλά η μινωική παράδοση και ο Μίνωας είναι γνωστοί ήδη από τον Όμηρο και τον Πλάτωνα. Η χρήση της λέξης στο φιλμ λειτουργεί ως δραματουργικό εργαλείο για να υπογραμμίσει τη διαχρονικότητα και τη συνοχή του ελληνικού πολιτισμού, ενώ δεν αναφέρεται ως ιστορική ακρίβεια με σύγχρονη αυστηρότητα.

Σημαντικότατη είναι και η παράλληλη καλλιτεχνική παράδοση που αντλεί από τη Σχολή του Μονάχου, όπου αναμφίβολα εντάσσονται οι ζωγράφοι Νικόλαος Γύζης και Νικηφόρος Λύτρας. Οι δυο αυτοί μεγάλοι έλληνες ζωγράφοι, με ρίζες στον ακαδημαϊκό ρεαλισμό και επιρροές από τον ρομαντισμό και τον συμβολισμό, δεν αποτύπωναν απλώς πιστά την πραγματικότητα, αλλά μέσα από συμβολικές εικόνες μετεδίδαν την εθνική μνήμη και τις αξίες. Οι ατσαλάκωτες φουστανέλες και το Κρυφό Σχολειό, όπως απεικονίζονται στα έργα τους, είναι εικόνες που εκφράζουν ένα ιδεώδες, όχι αναγκαία ιστορική λεπτομέρεια. Με παρόμοιο τρόπο, ο Σμαραγδής χρησιμοποιεί τον κινηματογράφο για να ανασύρει την εθνική ταυτότητα από τα βάθη της ιστορίας, με γλώσσα δραματική και ποιητική, όχι απλώς αναλυτική.

Τέλος, η κρίση για το όλο έργο δεν μπορεί να βασίζεται σε λίγα δευτερόλεπτα trailer ή σε στεγνές αντιρρήσεις για διατύπωση. Ο κινηματογράφος του Σμαραγδή πάντοτε στόχευε να εμπνεύσει και να αφυπνίσει, να θυμίσει ποιοι είμαστε, όχι να δώσει πανεπιστημιακή διάλεξη. Αν θέλουμε να κρίνουμε την ιστορική αλήθεια, ας το κάνουμε με επιστημονικά κριτήρια και όχι με επικοινωνιακές εντυπώσεις...

 

 

Στη Μνήμη των Εκτελεσμένων Αγωνιστών του Έβρου 28η Οκτωβρίου – Ημέρα Εθνικής Αντίστασης και Θυσίας

 

τις σελίδες της τοπικής και εθνικής μας ιστορίας, τα ονόματα του Γεωργίου Παπαιωάννου, του Απόστολου Καραμπετίδη, του Υπομοιράρχου Χριστόπουλου, του Καρά Μεμέτ, του Θεοφάνη Καλιτσικούδη, του ιατρού Ρήγα και του Δημητρίου Τετριτζίκη παραμένουν αθάνατα χάρη στην ηρωική τους θυσία ενάντια στη ναζιστική και βουλγαρική κατοχή. Το συγκλονιστικό ιστορικό έγγραφο (αντίγραφο για άσκηση ενδίκων μέσων) του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσιλόγων Έβρου (αρχείο Γρηγόρη Χρυσοστόμου) τεκμηριώνει το μαρτύριό τους και σφραγίζει το χρέος όλων μας να τιμούμε τη μνήμη τους.

Η 28η Οκτωβρίου αποτελεί ένα κορυφαίο σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και την εθνική ενότητα. Σε αυτή τη μέρα δεν θυμόμαστε μόνο το περήφανο «ΟΧΙ», αλλά και όσους, με αυταπάρνηση, πλήρωσαν το υπέρτατο τίμημα για την αντίσταση και την αλληλεγγύη προς τον ελληνικό λαό. Στο κείμενο του δικαστηρίου αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι εν λόγω συμπατριώτες μας διώχθηκαν και εκτελέστηκαν από τους κατακτητές λόγω του άκαμπτου πατριωτικού φρονήματος και της συνεισφοράς τους στην Εθνική Αντίσταση.

Ωστόσο, η ίδια ιστορία καταγράφει με οδύνη και τον ρόλο των δωσίλογων – εκείνων που, υποταγμένοι στις δυνάμεις κατοχής, συνεργάστηκαν με τους κατακτητές και υπηρέτησαν τα συμφέροντά τους εις βάρος της Ελλάδας. Πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν από τα Ειδικά Δικαστήρια Δοσιλόγων, όμως για αρκετούς δεν αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη, καθώς η κοινωνική και πολιτική ελίτ συχνά απέκρυψε, συγχώρησε ή προστάτεψε τη δράση τους. Ο δωσιλογισμός, φαινόμενο που στιγμάτισε τη νεότερη ιστορία του τόπου, δεν ήταν απλώς προϊόν εποχής, αλλά διαχρονικό πρόβλημα ηθικής στάσης. Η αποτυχία της κοινότητας να τον καταδικάσει ριζικά επέτρεψε σε «συνεργάτες» και «λυγόψυχους της πατρίδας» να παραμείνουν επιδραστικοί ή ανέγγιχτοι, με συνέπειες που φθάνουν συχνά ως τις ημέρες μας.

Δεν ήταν μόνο μάρτυρες της εποχής τους οι εκτελεσθέντες, αλλά και φωτεινά παραδείγματα ανιδιοτελούς προσφοράς προς όφελος της ελευθερίας. Η θυσία τους συνδέει το τοπικό με το εθνικό νόημα της επετείου και υπενθυμίζει πως το καθήκον απέναντι στην πατρίδα και την ιστορική μνήμη παραμένει ζωντανό για τις επόμενες γενιές. Την ίδια στιγμή, η διαρκής παρουσία λογικών συμβιβασμού, ο οπορτουνισμός των καιρών και η επιείκεια προς τους συνεργάτες προδίδουν ότι η μάχη για την ηθική ολοκλήρωση της συλλογικής μας συνείδησης παραμένει ανοιχτή.

Σήμερα, αποτίουμε φόρο τιμής στους αγωνιστές που πολέμησαν, υπέφεραν και τελικά θυσιάστηκαν, ώστε να μείνει ζωντανή η ελπίδα και η αξιοπρέπεια της Ελλάδας. Είναι χρέος όλων μας να κρατήσουμε αναμμένη τη φλόγα της αντίστασης, της αλληλεγγύης και του ηρωισμού που αυτοί ενσάρκωσαν – αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα και την ευθύνη να μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά τη λήθη ή την επανάληψη φαινομένων δωσιλογισμού.

Ας σταθούμε με σεβασμό μπροστά στις μνήμες των ηρώων, αντλώντας έμπνευση για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την εθνική ενότητα – αξίες που, στις πιο σκοτεινές στιγμές της ιστορίας μας, υπερασπίστηκαν με το αίμα τους, όταν άλλοι τις πρόδωσαν.

 

 

 

 Περισσότερα στη μελέτη:  «Δημόσια Ιστορία και Δικαιοσύνη όψεις του δοσιλογισμού στην περιοχή του Έβρου» του Δημήτρη Μερκούρη. Οι όψεις του φαινομένου, όπως εξετάζονται στο βιβλίο, συνδέονται με την περίοδο

Η κατάθεση της Ανδρονίκης Βασιλούλη – Καθρέφτης ενός διεφθαρμένου συστήματος

 

Η κατάθεση της Ανδρονίκης Βασιλούλη στην Εξεταστική Επιτροπή δεν ήταν μια απλή διαδικαστική παρουσία. Ήταν ο καθρέφτης ενός κράτους που έχει μάθει να σιωπά μπροστά στη δική του παρακμή. Οι δισταγμοί της, η άρνηση να δώσει καθαρή απάντηση στο αν υπάρχει σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ, δεν συνιστούν αδυναμία λόγου αλλά αποτύπωση μιας συλλογικής ατροφίας. Και αυτή η ατροφία έχει όνομα: συστημική διαφθορά.

Η διαφθορά στην Ελλάδα δεν είναι επιφανειακό φαινόμενο· είναι δομική και πολυεπίπεδη. Χαράσσει κάθετες γραμμές μέσα στη διοικητική πυραμίδα, από την κορυφή των υπουργείων μέχρι τον τελευταίο υπάλληλο, και απλώνεται οριζόντια σε ολόκληρο το φάσμα των κρατικών δομών. Δεν είναι μόνο οι αποφάσεις που εκπορεύονται από τα πάνω, αλλά και οι σιωπές που τις συνοδεύουν από τα κάτω. Ένα αόρατο πλέγμα συνενοχής, φτιαγμένο από φόβο, βολή και αδιαφορία, κρατά το κράτος δέσμιο της δικής του παρακμής.

Σε αυτό το πλέγμα, ο συνδικαλισμός έχει πάψει να λειτουργεί ως δύναμη ελέγχου και αντίστασης. Έχει μετατραπεί σε προέκταση ενός παραμορφωμένου μηχανισμού εξουσίας. Αντί να υπερασπίζεται το δίκαιο, υπερασπίζεται τη συντεχνία. Αντί να απαιτεί διαφάνεια, διαχειρίζεται σιωπές. Αντί να συγκρούεται με το σύστημα, λειτουργεί πια ως το μακρύ του χέρι. Έτσι, ο συνδικαλισμός δεν είναι πια ο φραγμός στη διαφθορά, αλλά ένας από τους μηχανισμούς αναπαραγωγής της.

Η κατάθεση της Βασιλούλη ανέδειξε όχι απλώς τις δυσλειτουργίες ενός οργανισμού, αλλά τη νοοτροπία ενός ολόκληρου κράτους που έχει εθιστεί στην ατιμωρησία. Όταν μια έμπειρη διοικητική υπάλληλος δεν μπορεί να πει την αλήθεια, δεν προστατεύει κανέναν· απλώς καθαγιάζει το ψέμα. Κάθε τέτοια στάση λειτουργεί ως παιδαγωγικό παράδειγμα ενός αξιακού εκφυλισμού: διδάσκει ότι η επιβίωση προέχει της ευθύνης, ότι η αποφυγή είναι πιο σοφή από τη σύγκρουση, ότι η σιωπή είναι πολιτική.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς πολιτικό. Είναι παιδευτικό και πολιτισμικό. Το κράτος, τα μέσα του, οι λειτουργοί του, πολλαπλασιάζουν καθημερινά τη νοοτροπία του φόβου και της αυταρέσκειας. Η διαφθορά δεν επιβιώνει μόνο με τους ισχυρούς, αλλά με όσους αποδέχονται τη σήψη ως δεδομένο. Γι’ αυτό η ευθύνη δεν ανήκει μόνο στους «επάνω». Η διαφθορά είναι κάθετη και οριζόντια μαζί: περνάει από χέρι σε χέρι, από γραφείο σε γραφείο, από νοοτροπία σε νοοτροπία.

Το παιδαγωγικό της δίδαγμα είναι σκληρό: η κοινωνία που δεν τολμά να πει την αλήθεια, εκπαιδεύεται να ζει μέσα στο ψέμα της. Οι θεσμοί που δεν υπερασπίζονται την αξιοκρατία, εκπαιδεύουν τη μετριότητα. Και ο συνδικαλισμός που δεν συγκρούεται με τη διαφθορά, μετατρέπεται σε εργαλείο αναπαραγωγής της.

Αν υπάρχει ελπίδα, αυτή βρίσκεται μόνο στην ανάκτηση της ηθικής πυξίδας του δημοσίου βίου: στην παιδεία της ευθύνης, της σύγκρουσης με τη βολή, στη συλλογική απαίτηση για αλήθεια χωρίς εκπτώσεις. Γιατί κάθε φορά που ένας δημόσιος λειτουργός συναινεί στη σιωπή, γράφεται μια νέα σελίδα στο βιβλίο της εθνικής υποκρισίας. Και όσο αυτό συνεχίζεται, καμία εξεταστική, καμία κάθαρση, καμία «μεταρρύθμιση» δεν θα αλλάξει τίποτα. Θα αλλάζει μόνο η πρόσοψη ενός κράτους που σαπίζει εσωτερικά.

 

 https://www.facebook.com/reel/1531138568073089

Ιωάννης Φραγκούλης — Ο ακαδημαϊκός που θυσίασε τη ζωή του για την πατρίδα.

 

Υπήρξε ένας άνθρωπος του πνεύματος, ένας ακαδημαϊκός δάσκαλος με μέλλον λαμπρό, που όλα προμήνυαν μια ζωή γεμάτη επιστημονικές διακρίσεις και δημιουργία. Όμως, την εποχή της Κατοχής, όταν οι καιροί δοκίμαζαν ψυχές και συνειδήσεις, ο Ιωάννης Φραγκούλης δεν διάλεξε τον εύκολο δρόμο. Ενώ μπορούσε να αρνηθεί την τοποθέτησή του ως Νομάρχης Έβρου στην ουδέτερη ζώνη, εκείνος δεν λογάριασε τον κίνδυνο. Με ανιδιοτέλεια και πίστη στο χρέος, άφησε πίσω του την ασφάλεια του ακαδημαϊκού βίου και πήγε να σταθεί στο πλευρό ενός λαού που υπέφερε.

Η ζωή του σταμάτησε απότομα, μόλις στα τριανταοκτώ του χρόνια. Έπεσε θύμα όχι μόνο των εχθρών, αλλά και των συνεργατών της ίδιας της πατρίδας του. Δολοφονήθηκε τη Μεγάλη Πέμπτη του 1942 — τη Μεγάλη Πέμπτη, ύστερα από την Ακολουθία του Θείου Δράματος. Και έτσι, το προσωπικό του μαρτύριο ενώθηκε με το πανανθρώπινο.

Σε λίγες ημέρες θα κυκλοφορήσει το βιβλίο-αφιέρωμα για τη ζωή και το έργο του, ένα έργο που μέσα από 350 σελίδες πρωτογενούς αρχειακού υλικού φωτίζει την πορεία ενός ανθρώπου που στάθηκε αντάξιος των ιδανικών και της ιστορίας του έθνους μας. Μέσα από τις σελίδες του, κάθε αναγνώστης θα αναγνωρίσει στο πρόσωπο του Ιωάννη Φραγκούλη ακόμη έναν Ιωάννη Καποδίστρια — έναν άνθρωπο που έβαλε το «εμείς» πάνω από το «εγώ».

Αιωνία του η μνήμη.

Ο Έβρος δεν χωρίζεται – Ενότητα, Ανάπτυξη, Μέλλον

 Ως ενεργός πολίτης αυτής της ευαίσθητης και ιστορικά φορτισμένης περιοχής, αισθάνομαι την ανάγκη να τοποθετηθώ ξεκάθαρα απέναντι σε μια πρόταση που τις τελευταίες εβδομάδες επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο: τον διοικητικό διαχωρισμό του νομού Έβρου σε «Βόρειο» και «Νότιο» Έβρο.

Η πρόταση αυτή, είτε απορρέει από άγνοια είτε από κοντόφθαλμη πολιτική σκοπιμότητα, είναι ανιστόρητη, ατεκμηρίωτη και εθνικά επικίνδυνη. Δεν απαντά σε κανένα από τα ουσιαστικά προβλήματα της περιοχής. Αντιθέτως, υπονομεύει την ενότητα, δημιουργεί τεχνητούς διαχωρισμούς και ρίχνει λάδι στη φωτιά ενός ανύπαρκτου τοπικιστικού ανταγωνισμού.

Συμφωνώ απολύτως με την τοποθέτηση του Κώστα Τριανταφυλλίδη. Ορθά επισημαίνει ότι τέτοιου είδους σκέψεις δεν έχουν καμία σχέση με τις πραγματικές ανάγκες βιώσιμης ανάπτυξης. Αντιθέτως, πρόκειται για προτάσεις διοικητικής αποδόμησης, που αποσυντονίζουν την αναπτυξιακή στρατηγική και θέτουν σε κίνδυνο την εθνική λειτουργία του Έβρου.

Θα ήθελα, ωστόσο, να προσθέσω και μια ιστορική υπενθύμιση, που κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αγνοεί:

Ο μοναδικός διαχωρισμός που γνώρισε ποτέ η περιοχή μας ήταν την περίοδο της Κατοχής, από το 1941 έως το 1944. Τότε μιλούσαμε για «Άνω» και «Κάτω» Έβρο – έναν διαχωρισμό επιβεβλημένο από τις δυνάμεις κατοχής, στο πλαίσιο της λεγόμενης Ουδέτερης Ζώνης. Σήμερα, σε εποχή ειρήνης, ελευθερίας και δημοκρατίας, είναι αδιανόητο να επιστρέφουμε – έστω και με διοικητικό μανδύα – σε λογικές διαχωρισμού.

Αυτές οι λογικές δεν ενισχύουν τη Θράκη. Την αποδυναμώνουν.

Αυτό που χρειάζεται ο Έβρος είναι σχέδιο ανάπτυξης, όχι τεχνητούς διαχωρισμούς

Ο Έβρος δεν έχει ανάγκη από νέα σύνορα. Έχει ανάγκη από ενιαίο όραμα, πολιτική βούληση και στοχευμένες παρεμβάσεις που θα αξιοποιούν τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα. Ο τόπος μπορεί να αναπτυχθεί ουσιαστικά και ισόρροπα, αν εστιάσουμε στους έξι βασικούς αναπτυξιακούς του πυλώνες:

1️⃣ Γεωστρατηγική Θέση

Η θέση του Έβρου στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον καθιστά κρίσιμο κόμβο εθνικής ασφάλειας, διασυνοριακής συνεργασίας και εμπορικής διασύνδεσης. Ο ενιαίος σχεδιασμός είναι απαραίτητος για να αξιοποιηθεί πλήρως αυτό το πλεονέκτημα.

2️⃣ Υποδομές και Συνδεσιμότητα

Ολοκληρωμένες υποδομές – λιμάνι, σιδηρόδρομος, αεροδρόμιο, Εγνατία Οδός – αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της περιφερειακής ανάπτυξης. Ο κατακερματισμός της διοίκησης θα φέρει σύγχυση και άνιση κατανομή πόρων.

3️⃣ Πρωτογενής Τομέας και Αγροτική Ανάπτυξη

Η αγροτική παραγωγή στον Έβρο είναι σημαντική. Χρειάζεται στήριξη με έξυπνες καλλιέργειες, επενδύσεις στην τυποποίηση και προώθηση εξαγωγών. Ενιαία στρατηγική σημαίνει κοινές δομές στήριξης και καλύτερη διαχείριση φυσικών πόρων.

4️⃣ Πανεπιστήμιο και Εκπαίδευση

Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία του νομού, συνδέοντας την εκπαίδευση με την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και την τοπική παραγωγή. Το εκπαιδευτικό μας δυναμικό πρέπει να ενισχυθεί με ενιαία στόχευση.

5️⃣ Τουρισμός και Πολιτισμός

Με μοναδικά φυσικά τοπία όπως το Δέλτα του Έβρου και το Δάσος της Δαδιάς, αλλά και με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η περιοχή έχει ανεκμετάλλευτο τουριστικό δυναμικό. Ο τουρισμός απαιτεί συντονισμένες δράσεις, προβολή και ενιαία τουριστική ταυτότητα.

6️⃣ Κοινωνική Συνοχή και Δημογραφική Στήριξη

Ο πληθυσμιακός μαρασμός δεν αντιμετωπίζεται με διαχωρισμούς. Χρειάζονται γενναία κίνητρα για νέους ανθρώπους να μείνουν ή να επιστρέψουν στον Έβρο – με δουλειές, ποιοτικές υπηρεσίες και στήριξη της οικογένειας και της καθημερινότητας.

 

Ο Έβρος ήταν, είναι και πρέπει να παραμείνει ενιαίος: γεωγραφικά, ιστορικά, διοικητικά και εθνικά. Οι ανισότητες και οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής είναι υπαρκτές – αλλά αντιμετωπίζονται με ενότητα και σχέδιο, όχι με τεχνητές διαχωριστικές γραμμές.

Ο τόπος αυτός δεν χρειάζεται περισσότερα σύνορα. Χρειάζεται άξιους πολιτικούς εκπροσώπους, κοινή στρατηγική, περισσότερη φροντίδα, και πάνω απ’ όλα: περισσότερες ευκαιρίες για όλους.

Ο Έβρος δεν χωρίζεται.
Ανήκει ενιαίος στο έθνος, στην ιστορία του και στο μέλλον του.

 

«Ο ήρωας που λησμονήθηκε — Ιωάννης Δ. Φραγκούλης | Λευκάδα 1904 · Διδυμότειχο 1942»

 Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,

Με βαθιά συγκίνηση και αίσθημα ευθύνης σας ανακοινώνω την προσεχή έκδοση του νέου μου ιστορικού βιβλίου με τίτλο «Ο ήρωας που λησμονήθηκε», αφιερωμένου στον Ιωάννη Δ. Φραγκούλη, έναν σπουδαίο εκπαιδευτικό και δημόσιο λειτουργό που υπηρέτησε με ήθος, αυταπάρνηση και διορατικότητα τον λαό του Έβρου κατά τη δραματική περίοδο της Κατοχής.

Η μελέτη αυτή — καρπός πολύχρονης έρευνας και αξιοποίησης σπάνιων αρχείων — φωτίζει, για πρώτη φορά τεκμηριωμένα, τη ζωή και τη δράση του Φραγκούλη, ο οποίος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1904 και εκτελέστηκε στο Διδυμότειχο το 1942 από τις βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής. Υπηρέτησε ως Γενικός Επιθεωρητής Εκπαίδευσης και αργότερα ως Διοικητής του Νομού Έβρου, καθορίζοντας με τη στάση του μια ολόκληρη εποχή.

Η ημερομηνία κυκλοφορίας του βιβλίου θα ανακοινωθεί σύντομα, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μια σειρά συντονισμένων προσπαθειών με θεσμικούς και τοπικούς φορείς, με στόχο το έργο να αποτελέσει πυρήνα ιστορικής μνήμης και δημόσιας αναγνώρισης του προσώπου του Ιωάννη Φραγκούλη.

Συγκεκριμένα, έχουν ήδη προταθεί και εξετάζονται ενέργειες όπως:

• Η συνεργασία των Δήμων Διδυμοτείχου και Λευκάδας, καθώς και των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Ιονίων Νήσων
• Η διοργάνωση επίσημων παρουσιάσεων του βιβλίου σε Λευκάδα και Διδυμότειχο
• Η τοποθέτηση αναμνηστικής πλάκας ή/και η ονοματοδοσία δημόσιου χώρου — όπως το Γενικό Νοσοκομείο Διδυμοτείχου, το οποίο ο ίδιος ίδρυσε
• Η μετονομασία του Γυμνασίου Φερών σε «Ιωάννης Φραγκούλης», προς τιμήν του ιδρυτή του
• Η μετονομασία οδών, όπως της οδού Μεγανησίων στη Λευκάδα ή της οδού Κολοφώνος στην Αθήνα, όπου διέμενε
• Η αναγραφή του ονόματός του στις αναθηματικές στήλες του Πανεπιστημίου Αθηνών, με βάση σχετική απόφαση της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής
• Η καθιέρωση εκπαιδευτικών ημερίδων ιστορικής μνήμης σε συνεργασία με την Εκκλησία και την εκπαιδευτική κοινότητα

Πρόθεσή μου δεν είναι μόνο να τιμήσω έναν λησμονημένο ήρωα, αλλά να συμβάλω στην αποκατάσταση μιας ιστορικής αλήθειας που μας αφορά όλους — και να φέρω στο φως έναν άνθρωπο που στάθηκε όρθιος όταν όλα γύρω του λύγιζαν.

Γιατί  η Ιστορία δεν ξεχνά όσους την υπηρέτησαν με την ψυχή τους.
— Δημήτρης Γ. Μερκούρης

Η Δύση στον Καθρέφτη της Ιστορίας: Το τέλος μιας εποχής;

 Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με ακρίβεια. Ακολουθεί παρόμοιο μοτίβο όμως. Και σήμερα, ο απόηχος εκείνων των αυτοκρατοριών που κατέρρευσαν όχι από εξωτερικούς εχθρούς, αλλά από εσωτερική αποσύνθεση, ηχεί ξανά εκκωφαντικά.

Η Δύση – με επίκεντρο τις Ηνωμένες Πολιτείες – μοιάζει να βρίσκεται στην αυλαία μιας ιστορικής φάσης που ξεκίνησε πριν από αιώνες με την Αναγέννηση, κορυφώθηκε με τον Διαφωτισμό και τους παγκόσμιους πολέμους, και τώρα αργοσβήνει. Όχι λόγω έλλειψης πλούτου ή στρατιωτικής δύναμης, αλλά λόγω απώλειας νοήματος, οράματος και ηγεσίας.

Η άνοδος του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία δεν είναι απλώς πολιτικό φαινόμενο. Είναι σύμπτωμα ενός βαθύτερου ιστορικού μετασχηματισμού. Ενός κόσμου που αντικαθιστά την πολιτική με την τηλεθέαση, τη στρατηγική με το branding, και την ευθύνη με την εικόνα.

Η σύγκριση με ηγετικές μορφές του παρελθόντος δεν γίνεται για εντυπωσιασμό, αλλά για κατανόηση. Όπως ο Νέρων της ύστερης Ρώμης, που ασχολούνταν περισσότερο με τη θεατρική του περσόνα παρά με τη διακυβέρνηση, έτσι και ο Τραμπ πολιτεύτηκε ως σταρ – όχι ως κρατικός άνδρας. Και όπως ο Μουσολίνι, που έστησε μια πολιτική σκηνή βασισμένη στην αυτοπροβολή και την εθνικιστική ρητορεία, ο Τραμπ υποβάθμισε τους θεσμούς, μετατρέποντας τη δημοκρατία σε reality show.

Αλλά η κρίση δεν είναι αμερικανική. Είναι δυτική.

Η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία εδώ και δεκαετίες μοιάζει περισσότερο με διαχειριστές συμφερόντων παρά με εμπνευσμένους ηγέτες. Καθοδηγούμενοι από οικονομικά λόμπι, τραπεζικά συμφέροντα και τα κελεύσματα των αγορών, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν τολμούν, δεν σχεδιάζουν, δεν εμπνέουν. Εκτελούν.

Όπως στην Ευρώπη του 18ου αιώνα, λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση, οι ελίτ φαντάζονται ότι με μικρές μεταρρυθμίσεις μπορούν να αποφύγουν την κοινωνική έκρηξη. Αγνοούν, όμως, την αυξανόμενη αποξένωση, τη λαϊκή απογοήτευση, τον θυμό. Και η Ιστορία δεν συγχωρεί την αλαζονεία.

Η κρίση της Δύσης είναι πρώτα πολιτισμική. Ο πολιτισμός της, κάποτε φορέας παγκόσμιου προτύπου, σήμερα καταρρέει μέσα στην εμπορευματοποίηση, τη ρηχότητα και την απώλεια προσανατολισμού. Τα πανεπιστήμια χάνουν την αποστολή τους. Η τέχνη γίνεται επένδυση, όχι έκφραση. Ο δημόσιος λόγος ασφυκτιά ανάμεσα, σε κραυγές, σύντομα μηνύματα και επιφανειακές εικόνες.

Ο Τάκιτος έγραφε για τη Ρώμη: «Κατέκτησε τον κόσμο, αλλά δεν μπορούσε να εμπνεύσει ούτε τον εαυτό της». Η Δύση του 21ου αιώνα μοιάζει να έχει φτάσει ακριβώς σε αυτό το σημείο.

Η πολιτική έχει μετατραπεί σε διαχείριση εντυπώσεων. Όραμα δεν υπάρχει. Και χωρίς αφήγηση, οι κοινωνίες χάνουν την πίστη τους στο μέλλον.

Και ενώ η Δύση βυθίζεται στην εσωτερική της παρακμή, ο υπόλοιπος κόσμος κινείται. Η Κίνα ενώνει τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό με έναν αυστηρό κρατικό σχεδιασμό δεκαετιών. Η Ινδία επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο και την καινοτομία. Η Ρωσία παίζει επιθετικά στο γεωπολιτικό σκάκι. Ο Παγκόσμιος Νότος διεκδικεί φωνή σε έναν πολυπολικό πλανήτη.

Όπως δήλωσε ο Σι Τζινπίνγκ:

«Αν η Αμερική δεν σεβαστεί τον κόσμο, ο κόσμος μπορεί να προχωρήσει και χωρίς αυτήν.»

Και αυτό συμβαίνει ήδη. Η ιστορική "μονοφωνία" της Δύσης αμφισβητείται. Το δόγμα της παντοδυναμίας της, σείεται. Νέες πολιτισμικές και γεωοικονομικές πραγματικότητες αναδύονται με ορμή.

Αν δεν αλλάξει, θα μείνει πίσω

Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα αυτοκρατοριών που δεν άκουσαν τα σημάδια:
Η Ισπανία, μετά τον Χρυσό Αιώνα, υπερεκτίμησε τη θέση της και διαλύθηκε.
Η Βρετανία, από την αυτοκρατορία "όπου δεν έδυε ποτέ ο ήλιος", κατέληξε περιφερειακή δύναμη.
Η Γαλλία, από τον Ναπολέοντα στον αποικιοκρατικό κατακερματισμό.

Όλες πίστεψαν πως θα είναι αιώνιες. Και όλες διαψεύστηκαν.

Αν η Δύση – και ειδικά οι ΗΠΑ – δεν αναστοχαστούν τη θέση τους στον κόσμο, αν δεν αναγεννήσουν το πολιτικό ήθος, την πνευματική παραγωγή, τη θεσμική αξιοπιστία, τότε δεν θα μιλάμε απλώς για παρακμή. Θα μιλάμε για καταστροφή. Μια κατάρρευση που δεν θα αφορά μόνο τη Δύση, αλλά όλη την παγκόσμια ισορροπία, την ανθρωπότητα συνολικά.

Διότι όταν ένας πολιτισμός πάψει να παράγει νόημα, παύει να είναι ηγέτης. Και τότε, όπως πάντα, η Ιστορία θα συνεχίσει… χωρίς αυτόν.

Ποια είναι τελικά η «σωστή πλευρά της ιστορίας»;

 Η φράση «η σωστή πλευρά της ιστορίας» χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά από δυτικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους γεωπολιτικών εντάσεων, για να προσδώσει ηθικό κύρος στις θέσεις τους. Υπονοεί ότι η Δύση, με τα ιδανικά της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελεύθερης αγοράς, βρίσκεται στον δρόμο της προόδου και της αλήθειας. Όμως, αυτό το αφήγημα κάθε άλλο παρά καθολικό και αντικειμενικό είναι.

Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο κόσμος χωρίστηκε σε ζώνες επιρροής από τους ίδιους τους νικητές: τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση. Παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές, βρέθηκαν τότε από την ίδια πλευρά της ιστορίας – απέναντι στον φασισμό και τον ναζισμό. Ωστόσο, η μεταπολεμική ειρήνη δεν σήμανε και το τέλος των ανταγωνισμών. Αντίθετα, εγκαινιάστηκε ο Ψυχρός Πόλεμος, με διαιρέσεις, πραξικοπήματα, πολέμους δι' αντιπροσώπων και παγκόσμια πόλωση.

Στις μέρες μας, η προσπάθεια ανασχεδιασμού της παγκόσμιας τάξης δεν γίνεται θεωρητικά. Δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και πολλές χώρες του Παγκόσμιου Νότου αμφισβητούν τη δυτική μονοκρατορία και το «δικαίωμα» της Δύσης να κρίνει ποιοι είναι οι «καλοί» και ποιοι οι «κακοί» του πλανήτη. Η Δύση στηρίζει με ευκολία απολυταρχικά καθεστώτα όταν εξυπηρετούν τα συμφέροντά της και δαιμονοποιεί άλλα που αμφισβητούν την ηγεμονία της. Ο ηθικός μανδύας δεν είναι τίποτε άλλο από πολιτικό εργαλείο.

Η Ρωσία και η Κίνα προβάλλουν ένα διαφορετικό αφήγημα: αυτό της πολυμέρειας, της κυριαρχίας των κρατών και της αντίστασης στην αμερικανική παγκόσμια ηγεμονία. Αυτή η προσέγγιση βρίσκει αποδοχή σε κράτη που έχουν βιώσει αποικιοκρατία, επεμβάσεις, εκμετάλλευση και διεθνή περιθωριοποίηση.

Η πιο κραυγαλέα αντίφαση του δυτικού αφηγήματος εμφανίζεται στο ζήτημα των πυρηνικών όπλων. Χώρες όπως το Ισραήλ – το οποίο διατηρεί πυρηνικό οπλοστάσιο χωρίς επίσημη παραδοχή, χωρίς υπογραφή στη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων και χωρίς διεθνή έλεγχο – θεωρείται «νόμιμος» πυρηνικός παράγοντας. Παράλληλα, το Ισραήλ έχει ιστορικό βαρβαροτήτων κατά του παλαιστινιακού λαού, με αποκορύφωμα τα γεγονότα που βλέπουμε σήμερα: την αδιαμφισβήτητη γενοκτονία στη Γάζα, υπό την ανοχή της Δύσης.

Αντίθετα, το Ιράν – το οποίο εδώ και πάνω από 200 χρόνια δεν έχει εξαπολύσει καμία επεκτατική πολεμική ενέργεια – απειλείται, πιέζεται και δαιμονοποιείται επειδή ενδέχεται να αναπτύξει πυρηνικά. Την ίδια στιγμή, Πακιστάν και Ινδία, πυρηνικές δυνάμεις εκτός των προβλεπόμενων πλαισίων, γίνονται αποδεκτές ή ανεκτές, ανάλογα με το αν ευθυγραμμίζονται με το αμερικανικό ή ρωσικό γεωπολιτικό πλέγμα.

Η πρόσφατη ισραηλινή επίθεση εναντίον του Ιράν – με το πρόσχημα μιας «μελλοντικής απειλής» – καταπάτησε κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Το Ιράν, όμως, δεν είναι Ιράκ, ούτε Αφγανιστάν, ούτε Συρία ή Λίβανος. Είναι η ιστορική Περσική Αυτοκρατορία, ένας πανάρχαιος πολιτισμός με τεράστια γεωστρατηγική σημασία. Ελέγχει όχι μόνο τα Στενά του Ορμούζ, αλλά συνολικά τον Περσικό Κόλπο – μια περιοχή ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια ενέργεια. Αυτό, φυσικά, δεν είναι διατεθειμένες να το χάσουν ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα, ούτε και άλλες χώρες που ζητούν την οικοδόμηση ενός πολυπολικού κόσμου.

Βρισκόμαστε πιθανώς στο μεταίχμιο μιας παγκόσμιας σύρραξης, όχι κατ’ ανάγκην με τη μορφή ενός «παραδοσιακού» παγκοσμίου πολέμου, αλλά ως σύγκρουση συστημάτων, συμμαχιών και αξιών που διαπερνά κάθε ήπειρο.

Η ισορροπία δυνάμεων που διατηρήθηκε μεταπολεμικά έχει σχεδόν διαλυθεί. Η μονοκρατορία των ΗΠΑ αμφισβητείται πλέον ανοιχτά από μια σειρά αναδυόμενων δυνάμεων – με τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν να ηγούνται ενός μετώπου που ζητά έναν πολυπολικό κόσμο, στον οποίο δεν θα αποφασίζει ένας, αλλά πολλοί.

Η σύγκρουση στο Ισραήλ και τη Γάζα, η αντιπαράθεση Ρωσίας – ΝΑΤΟ μέσω Ουκρανίας, η κρίση στη Νότια Σινική Θάλασσα, και τώρα η ένταση Ισραήλ – Ιράν, δεν είναι απομονωμένα γεγονότα. Είναι κομμάτια ενός παγκόσμιου γεωπολιτικού παζλ που αλλάζει ταχύτατα και ενδέχεται να οδηγήσει:

• Σε ευρύτερες περιφερειακές συγκρούσεις, που θα εμπλέξουν υπερδυνάμεις.
• Σε οικονομικούς και ενεργειακούς πολέμους, με εργαλεία το πετρέλαιο, τα logistics και τα νομίσματα.
• Σε κλιμάκωση πυρηνικών ή υβριδικών απειλών, με κυβερνοπόλεμο, επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές και παγκόσμιες ψυχολογικές επιχειρήσεις.

Αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Είναι μια ανάλυση βασισμένη σε πραγματικά δεδομένα: Η Ρωσία βρίσκεται ήδη σε πόλεμο. Το Ιράν δέχεται επιθέσεις και απαντά. Η Κίνα προετοιμάζεται στρατηγικά, ενώ το ΝΑΤΟ ενισχύει τη στρατιωτική του παρουσία σε Ευρώπη και Ειρηνικό. Όλοι ετοιμάζονται – λιγότερο ή περισσότερο φανερά.

Η Ελλάδα, ως χώρα μικρή αλλά στρατηγικά τοποθετημένη, δεν μπορεί να πορεύεται τυφλά, ακολουθώντας απλώς τις επιλογές άλλων. Δεν έχει την πολυτέλεια να υποστηρίζει άκριτα κράτη-τρομοκράτες όπως το Ισραήλ, ούτε να αποκόπτεται από τον Παγκόσμιο Νότο και τον αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο. Οφείλει να σταθμίσει τα πραγματικά εθνικά της συμφέροντα, με σύνεση, διορατικότητα και μακριά από δογματισμούς.

Μέσα σε αυτό το ταραγμένο διεθνές τοπίο, η Ελλάδα καλείται να τοποθετηθεί. Η μέχρι τώρα άκριτη στήριξη στο Ισραήλ δεν προσέφερε – και ούτε πρόκειται να προσφέρει – ουσιαστικό όφελος στη χώρα μας. Αντιθέτως, η συνεργασία αυτή ενδέχεται να μας καταστήσει συνενόχους σε εγκλήματα πολέμου και να απομονώσει την Ελλάδα από τον ευρύτερο αραβομουσουλμανικό κόσμο.

Ήρθε η στιγμή η Ελλάδα να επανεξετάσει σοβαρά ποια είναι η σωστή πλευρά της ιστορίας. Όχι με όρους προπαγάνδας, αλλά με όρους εθνικού συμφέροντος, ιστορικής δικαιοσύνης και διεθνούς νομιμότητας. Η ιστορία δεν γράφεται μόνο από τους ισχυρούς· γράφεται και από εκείνους που τολμούν να πάρουν ηθικές και στρατηγικές θέσεις με μακροπρόθεσμο όραμα.

Ιωάννης Δ. Φραγκούλης

«Όποιος αγαπά την Ελλάδα ας έλθει μαζί μου να θυσιαστή εις τα άγια χώματα της αγαπημένης μας Θράκης»

Ιωάννης Δ. Φραγκούλης

 

 

Η ολοκλήρωση αυτής της ιστορικής έρευνας για τον Ιωάννη Δ. Φραγκούλη, ενός ανθρώπου που σημάδεψε με τη ζωή και το έργο του τη νεότερη ελληνική ιστορία στην περιοχή του Έβρου, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αμέριστη βοήθεια και στήριξη πλήθους ανθρώπων και φορέων. Η συνεισφορά τους υπήρξε καθοριστική και γι' αυτό εκφράζω τις πιο ειλικρινείς και θερμές μου ευχαριστίες σε όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχή ολοκλήρωση του έργου αυτού.

Αρχίζοντας γεωγραφικά από το Διδυμότειχο, επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά τον Δήμαρχο Διδυμοτείχου, κ. Ρωμήλο Χατζηγιαννόγλου, για την άμεση υποστήριξή του στην ερευνητική μου προσπάθεια. Η βοήθειά του υπήρξε ουσιαστική για την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου. Επίσης, η Προϊσταμένη Διεύθυνσης του Δήμου Διδυμοτείχου, κ. Βικτωρία Δούλιογλου, στάθηκε πολύτιμος αρωγός στην κατεύθυνση της συλλογής δημοτικού αρχαιολογικού υλικού και πληροφοριών, για τις οποίες της εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στον συγγραφέα και πρόεδρο του Ιστορικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ-ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ», κ. Ιωάννη Σαρσάκη, για την αμέριστη και ανιδιοτελή βοήθειά του, την παραχώρηση αρχειακού υλικού και τον εντοπισμό ξεχασμένων μνημονικών χώρων. Επίσης, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ και στους συναδέλφους, δικαστικούς Γραμματείς, Ευάγγελο Σακελλαρίδη και Ιωάννη Χατζή, οι οποίοι βοήθησαν στον εντοπισμό δικαστικών αποφάσεων κ.ά. από το αρχείο του Πρωτοδικείου Αλεξανδρούπολης.

Από το Σουφλί, ο Δικηγόρος κ. Δημήτριος Σταυρινός υπήρξε ανεκτίμητος συνεργάτης στην ανεύρεση νομικών εγγράφων και ιστορικών πηγών που εμπλούτισαν την έρευνα. Στην Αλεξανδρούπολη, ο Δρ. Αρχαιολογίας κ. Σταύρος Κιοτσέκογλου με την παραχώρηση του αρχειακού υλικού του αρχείου του Δικηγόρου, Βουλευτή και Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας Γρηγόρη Χρυσοστόμου, υπήρξε πολύτιμος συνεργάτης στην τεκμηρίωση και ολοκλήρωση του έργου. Από τη Λευκάδα, εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Αρχιμανδρίτη και Δρ. Εκκλησιαστικού Δικαίου, π. Ιωαννίκιο Ζαμπέλη, για τις πολύτιμες ιστορικές του πληροφορίες, επισημάνσεις και καθοδήγηση, καθώς και στον πρόεδρο του Συλλόγου Λευκαδίων Αττικής «Αγία Μαύρα», κ. Θωμά Χόρτη, για την ευγενική του συνεργασία και υποστήριξη.

Επίσης, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καθηγητή γερμανικής φιλολογίας κ. Δημήτριο Αλεξιάδη, ο οποίος μετέφρασε την απαιτητική περίληψη της διδακτορικής διατριβής του Ιωάννη Φραγκούλη.

Δεν μπορώ, ωστόσο, να παραλείψω να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για το πρόσθετο κίνητρο που μου προσέφερε η Σμύρνη Μαραγκού, ιδίως όταν διάβασα το ακόλουθο κείμενο: «Έτσι λοιπόν τούτη την καταγραφή την αισθάνομαι σαν ένα χρέος που θα πρέπει να εκπληρώσω μόνο για την ιστορία, χωρίς φιλοδοξία προσωπική ή οικογενειακή, και με μόνο ένα πρόσθετο λόγο, ότι δεν υπάρχει συνεχιστής της οικογένειας που θα μπορούσε κάτι να διατηρήσει. Όλα εδώ θα τελειώσουν».

Ευχαριστώ θερμά τις διευθύνσεις και το προσωπικό των εξής φορέων, που συνέβαλαν ουσιαστικά στην έρευνα και την άντληση του υλικού: του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, καθώς και των Γενικών Αρχείων του Κράτους των Νομών Λέσβου, Έβρου και Ροδόπης. Οι πληροφορίες και τα αρχεία που παραχώρησαν υπήρξαν απαραίτητα για την ολοκλήρωση της έρευνας. Επίσης, εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στους λειτουργούς και συναδέλφους του Πρωτοδικείου Αλεξανδρούπολης, του Στρατοδικείου Ξάνθης και των Ειρηνοδικείων Αλεξανδρούπολης και Διδυμοτείχου για την πολύτιμη συνδρομή τους στην άντληση νομικών και δικαστικών εγγράφων.

Θέλω, επίσης, να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στους Προέδρους και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων του Δικηγορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Έβρου για τη συνεχιζόμενη υποστήριξή τους και τη διευκόλυνση της έρευνάς μου.

Τέλος, η πιο θερμή και ειλικρινής μου ευγνωμοσύνη απευθύνεται στην οικογένειά μου, για την αμέριστη και ανεκτίμητη συναισθηματική στήριξή τους καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της απαιτητικής διαδικασίας. Η υπομονή, η κατανόηση και η συνεχής πίστη τους στο έργο μου με ενδυνάμωσαν και με παρακίνησαν να συνεχίσω, όταν η πορεία φαινόταν δύσκολη.

Χωρίς τη βοήθεια, τη στήριξη και την αφοσίωση όλων αυτών των ανθρώπων και φορέων, αυτή η μελέτη δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί. Ευχαριστώ θερμά όλους και καθένα ξεχωριστά για την καθοριστική τους συνεισφορά στην επιτυχία αυτού του έργου. Όποιον πιθανόν να έχω ξεχάσει, ζητώ συγγνώμη και τον ευχαριστώ επίσης από καρδιάς για την υποστήριξή του.

Ο Έβρος Μετά τον Πόλεμο «Το ματωμένο ποτάμι».

 

Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο Έβρος ποταμός υπήρξε το κυριότερο πέρασμα για τους πολίτες κυρίως της Θράκης που κατέφευγαν  στο Κάιρο της Αιγύπτου όπου βρισκόταν η εξόριστη κυβέρνηση. Οι περισσότεροι πολίτες παρέμειναν στην περιοχή και αντιμετώπισαν τις νέες συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, ενώ άλλοι  πήραν τα βουνά με σκοπό την αντίσταση είτε λόγω  ιδεοληψίας είτε επιβίωσης είτε λόγω ερωτικών περιπετειών  -κυρίως από γυναίκες – κ.ά. Ωστόσο στο βουνό κατέφυγε   και ένα μεγάλο μέρος πολιτών  του κοινού ποινικού δικαίου.    

«Το ματωμένο ποτάμι».

Κατά την περίοδο  της εχθρικής κατοχής πολλοί Έλληνες «αναγκάστηκαν» να αναχωρήσουν από την Ελλάδα. Οι περισσότεροι ήταν εύποροι ή στρατιωτικοί  οι οποίοι ήθελαν να μεταβούν στη Μέση Ανατολή. Αρκετοί από αυτούς με καταγωγή από τη Θράκη πέρναγαν στην Τουρκία μέσω του ποταμού Έβρου και στη συνέχεια  μετέβαιναν   στο Ελληνικό Προξενείο Αδριανούπολης, το οποίο μεριμνούσε για την προώθησή τους  στη Μέση Ανατολή.  Το πέρασμα του ποταμού Έβρου γινόταν  συνήθως από λεμβούχους οι οποίοι  ήταν οργανωμένοι στην Ελληνοαγγλική υπηρεσία. Ωστόσο στην περιοχή υπήρχαν και άλλοι λεμβούχοι οι οποίοι  ασχολούνταν  με όλα τα είδη του λαθρεμπορίου.

Ο Χρήστος…, η σύζυγος του Δέσποινα…, ο Γιώργος… από το Σουφλί και ο Αλέκος… από τις Φέρες εφοδιασμένοι με ταυτότητες  από την Εθνική Οργάνωση Σουφλίου  αποφάσισαν να περάσουν στην Τουρκία μέσω του ποταμού Έβρου.  Την 15^η Φεβρουαρίου 1943 ο λεμβούχος Κωνσταντίνος… πληροφορούμενος ότι οι ως άνω πολίτες επιθυμούσαν να  αναχωρήσουν για την Τουρκία,  επισκέφτηκε την οικία του Χρήστου… και προθυμοποιήθηκε να τους περάσει αυτός στην Τουρκία.  Αφού  συμφώνησαν,  αναχώρησαν από το Σουφλί για το χωριό Λαγυνά. Την  21^η προς 22^α  Φεβρουαρίου τα μεσάνυκτα αναχώρησαν από το χωριό,  για να περάσουν τον ποταμό Έβρο. Έκτοτε ο Χρήστος και οι υπόλοιποι  εξαφανίστηκαν χωρίς να δώσουν   σημεία ζωής.

Κατά τον ίδιο τρόπο τα μεσάνυχτα της  14^ης Μαρτίου 1943 οι Αναστάσιος…, Αθανάσιος…, και άλλα οκτώ άτομα από τις Φέρες  αναχώρησαν με τον Κωνσταντίνο, για να περάσουν τον ποταμό Έβρο...  Κατά τη διάρκεια της διαδρομής διαπιστώθηκε ότι ο Κωνσταντίνος…  τους οδηγούσε στο χωριό Λαγυνά και όχι στο προσυμφωνημένο  πέρασμα του ποταμού. Στη μέση της διαδρομής και χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο ο Κωνσταντίνος τους εγκατέλειψε.   Η ομάδα των πολιτών  αναγκάστηκε όλο το βράδυ να περιπλανάται στο χωριό προς αναζήτηση της οικίας του Κωνσταντίνου….  Την επομένη το πρωί βρήκε το σπίτι αλλά και τον Κωνσταντίνο…, ο οποίος αντικρίζοντας τους  άλλαξε τη συμφωνία. Ζήτησε να του προκαταβάλουν την αμοιβή της διαπέρασης και να μην μεταφέρουν αντικείμενα και χρήματα που ήταν αξίας μεγαλύτερης των  50.000 χιλιάδων δραχμών – παλιά ή νέα (κατοχικά) χαρτονομίσματα-  με τη δικαιολογία ότι δεν το επιτρέπουν οι τουρκικές αρχές.  Επιπλέον, ζήτησε από την ομάδα να του δώσουν  δύο ταυτότητες σε περίπτωση που γίνουν αντιληπτοί και κυνηγηθούν από τους Γερμανούς. Μάλιστα, για να τους πείσει, τους υπέδειξε τις ταυτότητες των ως άνω εξαφανισμένων, δηλαδή του Χρήστου…, της Δέσποινας…, του Γιώργου… από το Σουφλί και του Αλέκου… από τις Φέρες.  Περί την χαραυγή της  15^ης Μαΐου 1943 αναχώρησαν  και έφθασαν στον ποταμό. Πέρασαν στο τουρκικό έδαφος και ενώπιον της τουρκικής συνοριακής φρουράς διαπιστώθηκε ότι δε ρωτήθηκαν από αυτούς για την ποσότητα των αντικειμένων και χρημάτων που κατείχε έκαστος.   Στη συνέχεια όλοι μαζί μεταφέρθηκαν από τους Τούρκους συνοριοφύλακες στην περιοχή Μακρά Γέφυρα για περεταίρω καταγραφή των προσωπικών στοιχείων τους  ενώπιον της διοίκησης και  του Τούρκου Λοχαγού. Ο Τούρκος λοχαγός ζήτησε τα νομιμοποιητικά έγγραφα, για να τους καταγράψει στο σχετικό βιβλίο. Σε ένα μέρος του βιβλίου αναγράφονταν τα στοιχεία και σε άλλο μέρος επικολλούνταν η φωτογραφία του κάθε ταξιδιώτη. Αρκετά μέλη της ομάδας των πολιτών γνώριζαν τον Χρήστο…, την σύζυγό του Δέσποινα…, τον Γιώργο… από το Σουφλί και τον Αλέκο… από τις Φέρες και διαπίστωσαν με έκπληξη ότι δεν είχαν καταγραφεί στο βιβλίο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη γενικότερη συμπεριφορά του λεμβούχου Κωνσταντίνου… και το γεγονός ότι  οι Τούρκοι συνοριοφύλακες δε ρώτησαν πόσα χρήματα και αντικείμενα  κατέχει έκαστος, οδήγησε   τα τέσσερα μέλη της ομάδας να ζητήσουν από τον Τούρκο Λοχαγό να διερευνήσει το γεγονός. Ο Τούρκος Λοχαγός ακούγοντας τα γεγονότα μπήκε σε υποψίες και αμέσως έδωσε εντολή να αναζητήσουν τον  λεμβούχο Κωνσταντίνο και να τον οδηγήσουν σε αυτόν. Πράγματι οι Τούρκοι συνοριακοί σκοποί βρήκαν τον Κωνσταντίνο και τον οδήγησαν στο Λοχαγό. Σε σχετικές ερωτήσεις του Τούρκου αξιωματικού  ο Κωνσταντίνος  παραδέχθηκε ότι  την 21^η Φεβρουαρίου 1943 ο ίδιος μαζί με τους  λεμβούχους  Ευάγγελο… και Ιωάννη… πέρασαν στην τουρκική όχθη τον  Χρήστο…, την Δέσποινα…, τον Γιώργο… από το Σουφλί και τον  Αλέκο από τις Φέρες. Ωστόσο, οι απαντήσεις που έδωσε δεν ήταν πειστικές και ο Τούρκος αξιωματικός του ζήτησε να υποδείξει στη φρουρά το σημείο του περάσματος.  Από την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε, δεν προέκυψε κανένα στοιχείο, ενώ ο Κωνσταντίνος από τύχη ή σκόπιμα  κατά την αυτοψία βρέθηκε να πατά το ελληνικό έδαφος.   Όταν έγινε αυτό αντιληπτό από τη φρουρά και τον Τούρκο αξιωματικό, ζητήθηκε από τον Κωνσταντίνο… να περάσει στο τουρκικό έδαφος για περεταίρω έρευνα. Στο άκουσμα αυτού ο Κωνσταντίνος με αστραπιαία ταχύτητα και αγνοώντας τους πυροβολισμούς, χάθηκε μέσα στις καλαμιές.   

Στη συνέχεια ο Τούρκος αξιωματικός συνέταξε τη σχετική αναφορά, η οποία θα διαβιβαζόταν στις τουρκικές αρχές και στο Ελληνικό Προξενείο της Αδριανούπολης. Οι πολίτες συγκλονισμένοι αναχώρησαν  από τη Μακρά Γέφυρα για τη Μέση Ανατολή. Όταν έφτασαν στο Χαλέπι, παρουσιάστηκαν στις Ελληνικές Αρχές και κατήγγειλαν το τραγικό γεγονός.       

Μετά τον πόλεμο οι σχηματισθείσες δικογραφίες από την Τουρκία, το Χαλέπι και το Ελληνικό Προξενείο της Αδριανούπολης ενοποιήθηκαν και ο ανακριτής είχε στη διάθεση του δεκάδες μαρτυρίες κατά των υπόπτων λεμβούχων. Όπως η κατάθεση του  Αθανασίου…,  του Αναστασίου…, του Θεόδωρου… και του Κωνσταντίνου…, φίλων των δύο εκ των τεσσάρων, οι οποίοι ήταν βέβαιοι για την εγκληματική δράση των λεμβούχων  λόγω της οικονομικής τους επιφάνειας και της εν γένει συμπεριφοράς του λεμβούχου Κωνσταντίνου…, την οποία και οι ίδιοι βίωσαν  την 16^η Μαΐου 1943 ενώπιον των τουρκικών αρχών. 

Ωστόσο, εκτός από τις ως άνω μαρτυρικές καταθέσεις και πολλές άλλες που συνηγορούσαν για την εγκληματική δράση των λεμβούχων, το μαρτυρικό στοιχείο  που καταγράφηκε και ήταν καταλυτικό της όλης υπόθεσης, ήταν οι  καταθέσεις  των δασκάλων Αντιγόνης… και Ελισάβετ… Ο φίλες  της  Δέσποινας το 1943 βρίσκονταν στο χωριό Λαγυνά ως δασκάλες. Μια μέρα στα μέσα του 1943 πραγματοποιήθηκε ένας γάμος στο χωριό όπου ήταν καλεσμένες. Εκεί είδαν να φορούν τα φορέματα και τα παπούτσια της Δέσποινας … οι δύο αδελφές του Κωνσταντίνου… του λεμβούχου, οι οποίες δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν την κατοχή των ειδών ένδυσης, όταν ρωτήθηκαν από τον ανακριτή.  

Έκτοτε οι υπαίτιοι – κατηγορούμενοι αναζητούνται. Ίσως να έφυγαν στο εξωτερικό ή να πήραν τα βουνά και να έγιναν οπλαρχηγοί (!)(ποιος να ξέρει όλα μέσα στη ζωή είναι...)